Ο Πειραιάς σαν σήμερα πριν 100 χρόνια: Τα συλλαλητήρια, κοσμική κίνηση και το αστυνομικό δελτίο

Εφημερίδα "Σφαίρα" της 15.2.1921

Συλλαλητήρια, εορταστικές εκδηλώσεις αλλά και κοσμική κίνηση. Μια πόλη γεμάτη ζωή. Αυτό ήταν ο Πειραιάς πριν από 100 χρόνια, όπως φαίνεται μέσα από τις τοπικές εφημερίδες της εποχής.
Στην ημερήσια πειραϊκή εφημερίδα «Σφαίρα» της 15ης Φεβρουαρίου 1921 διαβάζουμε ότι

την προηγούμενη μέρα (14.2) είχαν γίνει σε Πειραιά και Αθήνα αλλά και σε Σμύρνη και Αδριανούπολη «επιβλητικά συλλαλητήρια (….) κατά πάσης αναθεωρήσεως της συνθήκης των Σεβρών», στα οποία «ο Ελληνικός Λαός σύσσωμος και με ένα και τον αυτόν παλμόν έχει στέρεαν και ακλόνητον την απόφασιν να επιβάλη το σεβασμόν των εθνικών του δικαίων, έστω και δια του πολέμου, έτοιμος προς νέας μεγάλας και αιματηράς, εν ανάγκη, θυσίας».
Και πραγματικά, οι θυσίες έγιναν και ήταν δυσβάστακτες διότι οι Σύμμαχοι του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου (κυρίως Αγγλία και Γαλλία) μετά την εκλογική συντριβή του Ελευθερίου Βενιζέλου στις εκλογές του Νοεμβρίου του 1920 δεν ήταν πλέον διατεθειμένοι να συνεργαστούν με την διάδοχη κυβέρνηση και τον επανακάμψαντα βασιλιά Κωνσταντίνο. Έτσι, η Ελλάδα προχώρησε μόνη την μικρασιατική εκστρατεία μέχρι το τέλος της.
Εδώ είναι αναγκαία μια παρένθεση: Η Συνθήκη των Σεβρών (28 Ιουλίου/10 Αυγούστου 1920) ήταν μια από τις συνθήκες ειρήνης, που ακολούθησαν μετά το τέλος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Υπογράφηκε στην Σέβρ της Γαλλίας και με αυτήν οριστικοποιείτο το τέλος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας με τον διαμοιρασμό των εδαφών της, τη γέννηση του κράτους της Τουρκίας και την απόδοση στην Ελλάδα διεκδικούμενων εδαφών, με κυριότερα το μεγαλύτερο μέρος της Ανατολικής Θράκης και της ευρύτερης περιοχής της Σμύρνης. Ωστόσο, η επικύρωση της Συνθήκης δεν έγινε σε κανένα Κοινοβούλιο (ούτε καν στο Ελληνικό) αφού ο Μουσταφά Κεμάλ (Κεμάλ Ατατούρκ), κατάφερε με τις νίκες του στρατού του, την ακύρωση της Συνθήκης στην πράξη. Τα σύνορα των δυο κρατών διευθετήθηκαν οριστικά μετά και τη Μικρασιατική καταστροφή με τη Συνθήκη της Λοζάνης.

Ας επανέλθουμε, όμως, στον Πειραιά του 1921, περίπου ενάμιση χρόνο πριν από τη Μικρασιατική καταστροφή.
Την ίδια μέρα (14.2) στον Πειραιά υπήρχε εορταστικό κλίμα και για ένα άλλο γεγονός. Το γάμο του διαδόχου και μετέπειτα βασιλιά Γεωργίου του Β’ στη Ρουμανία με τη πριγκίπισσα Ελισσάβετ. Όπως διαβάζουμε στη «Σφαίρα» στο λιμάνι βρισκόταν το ανιχνευτικό πλοίο  «Νιόβη» του Ρουμάνικου Π.Ν., που «ήτο σημαιοστόλιστον» ενώ στις 11.30 π.μ., «ώραν ακριβώς της τελέσεως των γάμων, οι κώδωνες των εκκλησιών ήχησαν χαρμοσύνως». Παράλληλα, ο δήμαρχος Πειραιά Αθανάσιος Μ. Δρίβας και ο πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου Κωνσταντίνος Παυλούσης έστειλαν συγχαρητήριο τηλεγράφημα στο Βουκουρέστι.
Όμως, η πόλη είχε και τα δικά της κοσμικά γεγονότα. Έτσι, όπως διαβάζουμε διοργανώθηκε ένας απογευματινός χορός «αγνώς κοριτσίστικος», όπως σημειώνεται, από τη «μικρά οικοκυρούλα και τόσον χαριτωμένη Διδα Πόπη Σπ. Κυριαζή»
«Κατά την διάρκειαν της χορευτικής απογευματινής η θελκτική οικοκυρούλα παρέσχε τας αβροτέρας περιποιήσεις προς τας κεκλημένας της δεσποινίδας Αδελφάς Ευαγ. Σκλαβούνου, αδελφάς Γ. Δεσύπρη, αδελφάς Ε. Μπεκιάρη, Αθηνάν Ν. Φραγκούλη, Ν. Καλαμίτση, Β. Θεοφανίδου, Ξάνθη, Θεριάκη και Δίδα Λίναν Α. Βώκου».
Επίσης, προαναγγέλετο ένα άλλο κοσμικό γεγονός, πολύ σημαντικότερο, ο μεγάλος χορός του Πειραϊκού Συνδέσμου, που θα γινόταν την Πέμπτη 18/2 και θ’ άρχιζε στις 10 το βράδυ ενώ μισή ώρα μετά θα προσέρχονται οι πρίγκηπες. «Αι πολυτελείς έξ σάλαι του Πειραϊκού ηνοίχθησαν άπασαι κατά τρόπον μεταβάλλοντα το μέγαρον του Συνδέσμου εις τεράστιον σαλόνι, καταυγαζόμενον από φαντασμαγορικόν φωτισμόν». Η μουσική από 15μελή ορχήστρα  και μια μπάντα τζαζ θα έπαιζε μέχρι το πρωί.
Ένα άλλο γεγονός, που απασχολούσε την πόλη, ήταν η απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου να δωρίσει στον Εργατικό Προμηθευτικό Συνεταιρισμό ένα οικόπεδο για να κατασκευαστεί εργοστάσιο αρτοποιίας. Ο νομάρχης Αττικοβοιωτίας είχε ακυρώσει αυτή την απόφαση ως αντίθετη με τα συμφέροντα του Δήμου αλλά όπως γράφει η εφημερίδα υπήρξε υπουργική παρέμβαση μετά από διάβημα επιτροπής από τον Πειραιά και τελικά θα εγκρινόταν η δωρεά του οικοπέδου.
Όπως σημείωνε η «Σφαίρα» «το εργατικόν αρτοποιείον δεν είναι απλώς ιδιωτική επιχείρησις, αποβλέπουσα, όπως αι άλλαι εις την κερδοσκοπίαν, αλλά πρόκειται να πληρώση μιας αισθητήν (…) ανάγκην και να παράσχη μιαν τεράστιαν ευκολίαν εις τον Πειραϊκόν πληθυσμόν, αποτελούμενον κατά το ήμισυ,  αν μη κατά τα 3/4 αυτού από εργάται, ψωμί καθαρό και ευθηνό».
Σε διπλανές στήλες διαβάζουμε ευχαριστήριες ανακοινώσεις του Εργατικού Κέντρου Πειραιά (πρόεδρος Ι. Καλομοίρης και Γραμματέας Δ. Σταυρόπουλος) και του Εργατικού Προμηθευτικού Συνεταιρισμού (πρόεδρος Ι. Καλομοίρης και Γραμματέας Ευαγ. Μαχαίρας) προς το δήμαρχο και το δημοτικό συμβούλιο «δια την απόφασιν όπως δωρήσωσι εις το Συνεργατικόν Αρτοποιείον το οφειλόμενον τίμημα του πωληθέντος προς τον σκοπόν τούτο δημοτικού γηπέδου».
Αλλού διαβάζουμε ότι στην οδό Κολοκοτρώνη 140 λειτουργεί «νέον ηλεκτροκίνητον ξυλουργικόν εργοστάσιον» των Γ. Άγκ και Δ. Σπυρόπουλου
Τέλος, στο αστυνομικό δελτίο της ημέρας διαβάζουμε ότι «συνελήφθη ο Σίμος Σκλιάς διότι ετραυμάτισε δι’ οξέος οργάνου κατόπιν έριοδος δι’ οικογενειακούς λόγους τον Παναγ. Γεωργαντόπουλον» και «ο Κ. Γιαννουκάκος διότι ετραυμάτισε δια λαβής πιστολίου εις την κεφαλήν τον Γ. Ζαμπάκον».
Επίσης άγνωστοι επιτέθηκαν πίσω από το Τελωνείο Πειραιά κατά του νυκτοφύλακος Γ. Φλουτσάκου «ίνα του αφαιρέσουν τα χρήματά του. Επειδή όμως δεν έφερε χρήματα, τω αφήρεσαν το επανωφόρι του και τον ετραυμάτισαν ελαφρώς δια μαχαίρας».

Η εφημερίδα είναι από τη ψηφιακή βιβλιοθήκη της Βουλής των Ελλήνων