Ποιός είναι ο "σκοτεινός στόλος" που μεταφέρει το ρώσικο πετρέλαιο. Τι πλοία είναι αυτά. Τι σημαίες έχουν

Φωτό αρχείου

Του Σταύρου Μαλαγκονιάρη

Ο «σκοτεινός στόλος» (dark fleet) ήρθε, τα τελευταία χρόνια, στην επικαιρότητα, μετά την έναρξη του πολέμου της Ρωσίας με την Ουκρανία, καθώς η δραστηριότητά του αυξήθηκε θεαματικά…
Ο όρος «σκοτεινός στόλος» αναφέρεται σε ένα σύνολο (κυρίως) γερασμένων δεξαμενόπλοιων, άνω των 20 ετών, που επιδίδονται σε παραπλανητικές πρακτικές για τη μεταφορά αργού πετρελαίου και διυλισμένων προϊόντων από χώρες που υπόκεινται σε κυρώσεις, όπως το Ιράν, η Βενεζουέλα και τελευταία χρόνια η Ρωσία.
Η πλατφόρμα Maritime AI™ της Windward εξειδικευμένη στη διαχείριση κινδύνου και την ευαισθητοποίηση στον θαλάσσιο τομέα έχει εντοπίσει περίπου 1.300 σκάφη του «σκοτεινού στόλου» ενώ πριν από την έναρξη του πολέμου υπολογιζόταν ότι τα πλοία αυτού του ιδιόμορφου στόλου ήταν λιγότερα από 600.
Η αύξηση του αριθμού των πλοίων του «σκοτεινού στόλου», που οδήγησε στον υπερδιπλασιασμό του, εκτιμάται ότι θα ξεκίνησε από το δεύτερο εξάμηνο του 2022 και μέχρι τις αρχές του 2023. Σε αυτό το διάστημα υπήρξε μεγάλη αύξηση των αγοραπωλησιών μεταχειρισμένων δεξαμενόπλοιων μεγέθους Aframax και Suezmax αυξήθηκαν σημαντικά. Αυτό μπορεί να μην αποτελεί «λέει» κάτι από μόνο του, δεδομένου ότι οι ναύλοι των δεξαμενόπλοιων αυξήθηκαν δραματικά, ωστόσο δεν περνά απαρατήρητο ότι το 75% των πωλήσεων αφορούσαν πλοία ηλικίας 15 ετών ή μεγαλύτερης ηλικίας….
Σε αυτό το σημείο θα πρέπει να αναφερθεί ότι μελετητές έχουν εντοπίσει πως τα περισσότερα πλοία αυτού του στόλου έχουν

ηλικία κοντά στα 30 έτη, είναι υποσυντήρητα, έχουν άπειρα πληρώματα και δεν διαθέτουν πλήρεις ασφαλιστικές καλύψεις.
Εκτός από τα πλοία του «σκοτεινού στόλου» υπάρχουν και κάποια άλλα του λεγόμενου «γκρίζου στόλου», ενός σχεδόν νόμιμου στόλου, που άρχισε να διαμορφώνεται μετά την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία. Τα πλοία είναι υπό την έλεγχο υπερπόντιων εταιρειών, που ιδρύθηκαν γρήγορα μετά το ξέσπασμα του πολέμου, για να αποκρύψουν την προέλευση και την ιδιοκτησία των σκαφών και να φαίνονται νομοταγείς/χωρίς παραβίαση κυρώσεων. Αυτός ο στόλος περιγράφεται ως "γκρίζος" επειδή είναι δύσκολο να προσδιοριστεί η νομιμότητα και η συμμόρφωση με τις κυρώσεις σε πολλές περιπτώσεις. Ένας σημαντικός αριθμός από αυτά τα πλοία αλλάζουν συχνά σημαίες.
Η τεχνολογία της εταιρείας λογισμικού Vortexa ανακάλυψε ότι ο γκρίζος στόλος μετέφερε περίπου 1,4 εκατομμύρια βαρέλια αργού πετρελαίου την ημέρα (M-BPD) κάθε μήνα μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανίας (Μάρτιος 2022-Απρίλιος 2024), που μεταφράζεται σε αύξηση 111% σε σύγκριση με τα επίπεδα πριν από την εισβολή. Για τα ίδια κριτήρια και χρονοδιαγράμματα, η ροή αργού πετρελαίου του «σκοτεινού στόλου» αυξήθηκε κατά 19%. Αυτοί οι όγκοι αποδίδονται μόνο στο ρωσικό αργό πετρέλαιο.
Σε μια πρόσφατη κοινή έκθεση Windward και Vortexa αναφέρονται αναλυτικά στοιχεία για τη «ταυτότητα» του «σκοτεινού στόλου», ο οποίος αποτελείται κατά 43% από δεξαμενόπλοια μεταφοράς αργού πετρελαίου, κατά  32% από δεξαμενόπλοια μεταφοράς πετρελαιοειδών και κατά 14% από δεξαμενόπλοια μεταφοράς πετρελαίου/χημικών.

Οι σημαίες των πλοίων του "μαύρου στόλου"

Οι πέντε κορυφαίες σημαίες σκαφών σκοτεινού στόλου είναι ο Παναμάς (17,3%), η Λιβερία (12,4%), οι Νήσοι Μάρσαλ (8,4%) , η Ρωσία (11,4%) και η Μάλτα 6,4% (χώρα της ΕΕ). Διάφορες άλλες 44%  
Οι μελετητές σημειώνουν ότι δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι τέσσερις σημαίες βρίσκονται στη λίστα των «σημαιών ευκαιρίας» και η πέμπτη είναι η Ρωσία.
Άλλα στοιχεία, που παρατίθενται είναι ότι:
• το 12% των σκαφών του σκοτεινού στόλου πλέουν υπό ευρωπαϊκή σημαία,
• το 5% με σημαία του Ιράν
• το 5,6%, με σημαία της Γκαμπόν, «η νέα δημοφιλής σημαία ευκαιρίας στον κλάδο», όπως αναφέρεται,
«Είναι σημαντικό ότι το 12 τοις εκατό πλέουν με ευρωπαϊκή σημαία (αν και πάλι, η σημαία της Μάλτας είναι σημαία ευκαιρίας). Είναι αυτό ένα σημάδι ότι η αποφασιστικότητα της ευρωπαϊκής συμμαχίας αποδυναμώνεται ή ίσως μια ένδειξη ότι ορισμένα μέλη είναι λιγότερο αποφασιστικά στα παρασκήνια από ό,τι δημοσίως;», αναφέρεται στην έκθεση.
Σε ότι αφορά την τοποθεσία της εταιρείας του «σκοτεινού στόλου» το 31% βρίσκεται στην Ευρώπη, καταγράφοντας αύξηση κατά 11% συγκριτικά με τα στοιχεία του Μαρτίου του 2023.
Τέλος, οι τρεις κορυφαίοι προορισμοί του πετρελαίου που μετέφερε ο «σκοτεινός στόλος» ήταν η Κίνα (+800.000 BPD), η  Ινδία (+780.000 BPD) και η Τουρκία (+240.000 BPD).
 Η ποσότητα ρωσικού πετρελαίου που μετέφερε ο σκοτεινός στόλος που έφτασε στην Κίνα από τον Μάρτιο του 2023 αυξήθηκε κατά 73%, στην Ινδία κατά 76% και στην Τουρκία κατά 85%.
«Η ποσότητα ρωσικού πετρελαίου του σκοτεινού στόλου που φθάνει στην Ολλανδία μειώθηκε κατά 82% – μαζί με την Ιταλία, τη Γερμανία και την Ελλάδα που εξαφανίστηκαν επίσης ως κορυφαίοι προορισμοί – άλλη μια ένδειξη ότι οι κανονισμοί της ΕΕ λειτουργούν», αναφέρεται στην έκθεση.

Για περισσότερα στοιχεία από την έκθεση πατήστε εδώ