Τρίτη 20 Ιουλίου 2021

Πως ήταν ο Πειραιάς το 1834 και η ιστορία της εκκλησίας του Αγίου Σπυρίδωνα

Φωτό προσωπικού αρχείου

 Ο ναός του Αγίου Σπυρίδωνος είναι άρρηκτα συνδεδεμένος με τον Πειραιά. Βέβαια, δεν υπήρχε πάντα με τη σημερινή μορφή του αλλά φαίνεται ότι και οι παλαιότερες εκκλησίες βρίσκονταν περίπου στο ίδιο σημείο με τη σημερινή εκκλησία.
Τα πολύ παλιά χρόνια υπήρχε στην περιοχή η Μονή του Αγίου Σπυρίδωνα. Γι’ αυτήν δεν υπάρχουν πολλά ιστορικά στοιχεία αλλά φαίνεται ότι είχε δημιουργηθεί στη θέση, όπου τον 11ο αιώνα υπήρχε ένα ναΐσκος αφιερωμένος στον Άγιο Σπυρίδωνα.
Στη Μονή ανήκε

μεγάλο μέρος της ανατολικής πλευράς του έρημου τότε Πειραιά αλλά παραμένει άγνωστο τι εισοδήματα είχε καθώς οι αγροτικές καλλιέργειες λόγω της θάλασσας θα ήταν περιορισμένες ή και ελάχιστες. Αντίθετα, είναι πιθανό να είχε αναπτύξει τη κτηνοτροφία και την αλιεία.
Ωστόσο, ο Π. Καμπούρογλου στην «Ιστορία του Πειραιώς» χαρακτηρίζει το μοναστήρι ως «αρχαιότατον, πλουσιώτατον και επισημότατον των εν τη Αττική μοναστηρίων».
Όπως  γράφει ο Στεφ. Μίλεσης σύμφωνα με την παράδοση φαίνεται ότι ήταν καλώς οχυρωμένη, από παχύ τοίχο με πολεμίστρες. Αυτού του τοίχου η πύλη ήταν θολωτή, με διπλές θύρες, που σχημάτιζαν διάκενο, αδιάβατο σε κάθε εισβολέα, αφού μπορούσαν εύκολα να τον ανακόψουν από την κορυφή του θόλου, καθώς εκεί υπήρχε ειδική οπή από την οποία μπορούσαν να ρίξουν άμμο ή καυτό λάδι, κατά τις οχυρωματικές συνήθειες της εποχής.
Σταδιακά, φαίνεται ότι η Μονή παρήκμασε και άρχισε να πουλάει κτήματα. Το 1737 ο ηγούμενος Συμεών υπέγραψε πωλητήριο από το οποίο φαίνεται ότι τα έσοδα της Μονής τα τελευταία χρόνια ήταν μειωμένα και είχε αρχίσει η πώληση γηπέδων (κτημάτων).
Σύμφωνα με τον Σατωβριάν, που επισκέφθηκε τον Πειραιά το 1806 η Μονή ήταν έρημη και κοιμήθηκε εντός αυτής ενώ στη διάρκεια της επανάστασης μετά από μια μεγάλη μάχη των Ελλήνων με τους άνδρες του Κιουταχή (1827), που είχαν ταμπουρωθεί εντός της Μονής, φαίνεται ότι σχεδόν καταστράφηκε….
Ωστόσο, άλλες πηγές (εφημερίδα «Χρονογράφος» φ. 10.1.1936) αναφέρουν ότι τα πρώτα χρόνια της Ανεξαρτησίας διέμεναν στη Μονή λίγοι καλόγεροι και μαζί με μερικούς ψαράδες αποτελούσαν τους λιγοστούς κατοίκους του Πειραιά.
Άλλωστε, ο Πειραιάς το 1834, όταν μεταφέρθηκε η πρωτεύουσα του νεοσύστατου ελληνικού κράτους από το Ναύπλιο στην Αθήνα έδινε την εικόνα ενός έρημου τόπου….
Είναι χαρακτηριστικό δημοσίευμα εφημερίδας, που αναφέρει ότι το 1834, οι κυβερνητικοί παράγοντες φτάνοντας με πλοία στον Πειραιά σε όλη την παραλία κανένα κτήριο εκτός από μια παράγκα, που στέγαζε ταυτόχρονα το τελωνείο, το υγειονομείο, το λιμεναρχείο αλλά και ένα… πανδοχείο!
Η σχετική αναφορά είχε ως εξής: «δεν διέκριναν {εννοεί οι κυβερνητικοί} εφ’ όλον τον αιγιαλόν ουδέν κτήριον ει μόνον εν άθλιον και χαμηλόν παράπηγμα (μπαράκα), όπερ εχρησίμευε συνάμα και ως τελωνείον, και ως υγειονομείον, και ως λιμεναρχείον, προς δε και ως πανδοχείον!» (εφημερίδα «Αλήθεια» φ. 14.1.1866)

Μετά την απελευθέρωση
Το 1836 ο πρώτος δήμαρχος, ο Υδραίος έμπορος Κυριάκος Σερφιώτης, απευθύνει γραπτό αίτημα “προς τους φιλανθρώπους” δημότες Πειραιά και ζητεί την συνδρομή τους για την ανοικοδόμηση του Ναού, καθώς “εκ των βομβαρδισμών κατεδαφίσθη σχεδόν το ήμισυ του Ναού”.
Το σχέδιο του νέου ναού, είχε εκπονηθεί από τον Κλεάνθη και ήταν μεγαλοπρεπέστατο αλλά κρίθηκε πολυδάπανο και υπέστη τροποποιήσεις από τον "πρωτοαρχιτέκτονα" Σάουμπερτ.Την 18η Μαΐου 1836 τίθεται, με κάθε επισημότητα, ο θεμέλιος λίθος του νέου Ναού του Αγίου Σπυρίδωνα.

Εφημερίδα "Αλήθεια"
Η σημερινή εκκλησία

Ωστόσο, η εκκλησία, που αναγέρθηκε τότε δεν είναι η σημερινή. Ο σημερινός ναός του Αγίου Σπυρίδωνα θεμελιώθηκε, στις 12 Δεκεμβρίου 1865, ανήμερα της εορτής του Αγίου Σπυρίδωνα. Λίγο πριν ολοκληρωθεί η δημαρχιακή περίοδος του Λουκά Ράλλη
Λίγες ημέρες νωρίτερα σε εφημερίδες της εποχής διαβάζουμε πρόσκληση της επιτροπής, που είχε συσταθεί για την ανακαίνιση της εκκλησίας, στην οποία αναφέρεται:
«Την προσεχήν Κυριακήν 12 του παρόντος μηνός, εορτήν του Αγίου Σπυρίδωνος, καθ΄ήν ως γνωστόν πανηγυρίζει ο εν Πειραιεί επ’ ονόματι του Αγίου τούτου τιμώμενος αρχαίος ιερός ναός, μετά την θείαν λειτουργίαν θέλει τεθή ταυτοχρόνως και ο πρώτος θεμέλιος λίθος του ανακαινισθησομένου ευρύτερον οικοδομήματος του ιερού τούτου Ναού, επ, ονόματι του ιδίου Αγίου και προς γνώσιν των χριστιανών».
Η εκ βάθρων ανακαίνιση του ναού ολοκληρώθηκε το 1873 επί δημαρχίας Δημητρίου Μητσόπουλου


Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Οι πιο δημοφιλείς αναρτήσεις