Πότε κατεδαφίστηκε το εμβληματικό "Ρολόι" του Πειραιά. Τι επικαλέστηκε ο Α. Σκυλίτσης. Ποιοι αντέδρασαν

Η κατεδάφιση του εμβληματικού κτηρίου του Πειραιά με το «Ρολόι», όπου στεγάστηκε για πολλά χρόνια το Δημαρχείο, στέρησε την πόλη από ένα από τα πιο αναγνωρίσιμα τοπόσημα!
Προφανώς από παραδρομή κάποιοι αναφέρουν ως ημερομηνία έναρξης της κατεδάφισης του εμβληματικού κτηρίου την 18η Δεκεμβρίου 1968. Ωστόσο, όπως φαίνεται από εφημερίδες της εποχής, η κατεδάφιση άρχισε, τρεις μήνες νωρίτερα, στις 9 Σεπτεμβρίου 1968!
«Ήρχισεν από χτες το έργον της σκαπάνης της κατεδαφίσεως του πεπαλαιωμένου κτιρίου του «Ωρολογίου» του λιμένος Πειραιώς (…). Συμφώνως προς την μελέτην κατεδαφίσεως το όλον έργον θ’ αποπερατωθή συντόμως», έγραφε, την επόμενη μέρα (10/9/1968) η ιστορική ημερήσια πειραϊκή εφημερίδα «Χρονογράφος».
Η απόφαση για την κατεδάφιση του παλαιού δημαρχείου, το λεγόμενο «Ωρολόγιον» ελήφθη από το Δημοτικό Συμβούλιο την 1η Ιουλίου 1968. Ο δήμαρχος της Χούντας Αριστείδης Σκυλίτσης εισηγούμενος τη λήψη απόφασης υποστήριξε ότι επιβάλλετο «όπως απαλλαγή η πόλις του κτιρίου, ώστε να βελτιωθή ρυμοτομικώς αλλά και να επιτραπή η ανάδειξις των δημιουργηθεισών και δημιουργηθησομένων νέων μεγάρων».
Μιλώντας για τα νέα μέγαρα ο Σκυλίτσης πιθανόν είχε στο μυαλό του τον Πύργο, που άρχισε να χτίζεται σε εκείνη την περιοχή λίγα χρόνια αργότερα, πάντα στη διάρκεια της δικτατορίας, και να παραμείνει για δεκαετίες ένα κτίριο- φάντασμα μέχρι την αποπεράτωσή του μόλις το 2024!
Πάντως, με την έναρξη της κατεδάφισης ο Αρ. Σκυλίτσης σε δηλώσεις του στο «Χρονογράφο» είχε υποστηρίξει ότι η κατεδάφιση του ιστορικού κτιρίου επιβαλλόταν «δια την διευκόλυνσιν της κυκλοφορίας εις το νευραλγικόν τούτο σημείον της πόλεως».

"Χρονογράφος" φ.10.9.1968

«Από την είσοδον του λιμένος θα προβάλλη πλέον μη υπάρχοντος ουδενός εμποδίου, το εσωτερικόν της αναμορφουμένης πόλεώς μας με τα θαυμάσια εσωτερικά κτίσματα», ανέφερε ο ίδιος.
Παρότι η δικτατορία δεν επέτρεπε να εκφραστούν ιδιαίτερες αντιδράσεις, δεν έλειψαν οι αντιρρήσεις για την καταστροφή του εμβληματικού κτιρίου. 
Στη συνεδρίαση του Δημοτικού Συμβουλίου η απόφαση λήφθηκε με 15 ψήφους υπέρ και δύο κατά. Οι δύο δημοτικοί σύμβουλοι που μειοψήφησαν ήταν η Αθηνά Δηλαβέρη, κόρη του αλευροβιομήχανου Βασίλη Κωνσταντόπουλου και μικρότερη αδερφή της Κατίνας Παξινού και ο Ιωάννης Λέντζος.
Υπέρ της κατεδάφισης τασσόταν ο ιστορικός Ιωάννης Μελετόπουλος (1903- 1980), ο οποίος σε άρθρο του στην πειραϊκή εφημερίδα «Κοινωνική» (φ.1.1.1969) αναφερόταν σε ένα «πεπαλαιωμένο, σεσαθρωμένο και από πάσης άποψης άχρηστο οικοδόμημα».
Είναι γεγονός ότι το «Ρολόϊ», που χαρακτηριζόταν από νεοκλασικά διακοσμητικά στοιχεία, ανάλογα με τα αντίστοιχα κτίρια της εποχής εκείνης (οριζόντια γείσα που κοσμούσαν τα θυρώματα, τμηματικά στοιχεία θριγκού πάνω από τα ανοίγματα, κ.α.), κατά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο υπέστη σοβαρές βλάβες που δεν επισκευάστηκαν.
Ειδικά, στον καταστροφικό βομβαρδισμό της 11ης Ιανουαρίου 1944 προκλήθηκαν βλάβες στο κτίριο και στον μηχανισμό του Ρολογιού. Από τότε φαίνεται ότι δεν έγινε ξανά συστηματική συντήρηση του Ρολογιού. 

"Χρονογράφος" φ.2.7.1968

 Με δύο λόγια, το ιστορικό «Ρολόϊ», που ξεκίνησε να κατασκευάζεται το 1869 σχεδόν 100 χρόνια μετά, οπότε άρχισε η κατεδάφισή του, ήταν ένα «γερασμένο» κτίριο, με πολλά προβλήματα.

Η ιστορία του κτιρίου

Το κτίριο, που κατασκευάστηκε επί δημαρχίας Δ. Μουτσόπουλου, σε σχέδια του του μηχανικού της πόλης Γεράσιμου Μεταξά και ολοκληρώθηκε το 1873, με την τοποθέτηση στον πυργίσκο του, του Ρολογιού, αρχικά χρησιμοποιήθηκε ως Χρηματιστήριο εμπορευμάτων. 
Τον Ιούνιο του 1874, ο άνω όροφος ενοικιάζεται ( αντί του ποσού των 300 δραχμών μηνιαίως ) στην Εμπορική Λέσχη του Πειραιά που το χρησιμοποιούσε κυρίως για χορούς, συνεστιάσεις και φιλανθρωπικές εκδηλώσεις έως το 1885,
Στις 9 Φεβρουαρίου 1875, στον χώρο της Λέσχης εγκαινιάζεται το Χρηματιστήριο, το οποίο λειτούργησε για ελάχιστο χρόνο και μάλιστα υποτυπωδώς,
Στο ισόγειο από το 1880 λειτούργησε ως καφενείο και ζαχαροπλαστείο «Το Ωρολόγιο» ενώ το 1885 εγκαταστάθηκε εκεί το Δημαρχείο.
Το Δημαρχείο παρέμεινε εκεί μέχρι και την περίοδο Παύλου Ντεντιδάκη (1959 – 1964), ενώ εκεί, μέχρι και την κατεδάφισή του, το 1968, από τον διορισμένο δήμαρχο της Δικτατορίας, συνεδρίαζε κατά κανόνα, το Δημοτικό Συμβούλιο.

"Κοινωνική" φ.1.1.1969

Ο πύργος του ρολογιού, χτισμένος στις αρχές του 20ού αιώνα, δεν ήταν απλώς ένα κτίσμα. Υπήρξε σημείο συνάντησης, προσανατολισμού και αναφοράς για γενιές Πειραιωτών.
Για τους ναυτικούς σήμαινε άφιξη και αναχώρηση, για τους κατοίκους καθημερινότητα, για τους επισκέπτες η πρώτη εικόνα μιας πόλης που ζούσε και ανέπνεε με τον παλμό του λιμανιού.
Σήμερα, δεκαετίες μετά, το ιστορικό ρολόι του Πειραιά εξακολουθεί να ζει στη μνήμη, στις αφηγήσεις και στις παλιές φωτογραφίες. Η κατεδάφισή του θεωρείται πλέον ένα από τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα αυθαίρετης «εκσυγχρονιστικής» παρέμβασης, που αντί να προχωρήσει την πόλη μπροστά, άφησε πίσω της μια πληγή.